آنچه خوبان همه دارند تو تنها دارى
حل یک مساله جالب ریاضى توسط امام علی ( علیه السلام )
عبدالرّحمن بن حجّاج مى گوید: از ابن ابى لیلى شنیدم که مى گفت : امیرمؤمنان على (علیه
السلام ) در حادثه اى قضاوت عجیبى کرد که بى سابقه است و آن اینکه :دو نفر مرد در مسافرت
، با هم رفیق شدند، هنگام غذا در محلى نشستند تا غذا بخورند، نفر اول سه گرده نان
از سفره خود بیرون آورد و نفر دوم پنج گرده نان ، در آن هنگام مردى از آنجا عبور
مى کرد او را دعوت به خوردن غذا کردند، او نیز کنار سفره آنان نشست و از آن غذا
خوردند، مرد رهگذر پس از خوردن غذا و هنگام خداحافظى ، هشت درهم به آنان داد و گفت
: این هشت درهم را به جاى آنچه خوردم به شما دادم و از آنجا رفت ، آن دو نفر در
تقسیم پول نزاع کردند، صاحب سه نان مى گفت : نصف هشت درهم مال من است و نصف آن مال
تو. ولى صاحب پنج نان مى گفت : پنج درهم آن مال من است و سه درهم آن مال تو است .
آنان نزاع و کشمکش خود را نزد على (علیه السلام ) آوردند و داورى را به او
واگذار نمودند. على (علیه السلام ) به آنان فرمود:نزاع و کشمکش در اینگونه امور،
از فرومایگى و پستى است ، صلح و سازش بهتر است ، بروید سازش کنید.صاحب سه نان (
نفر اولی ) گفت :من راضى نمى شوم مگر به آنچه حقیقت است و شما در این باره قضاوت
به حق کنید . امیرمؤ منان على (علیه السلام ) خطاب به نفر اول فرمود : اکنون که تو
حاضر به سازش نیستى و حقیقت را مى خواهى ، بدانکه حق تو از آن هشت درهم ، فقط یک درهم
است . او گفت :سبحان اللّه ! چطور، حقیقت اینگونه است ؟!.حضرت على (علیه السلام )
فرمود:اکنون بشنو تا توضیح دهم : آیا تو صاحب سه نان نبودى ؟.او گفت : بله من صاحب
سه نان هستم . على (علیه السلام ) فرمود:رفیق تو صاحب پنج نان است ؟ او گفت : آرى
. على (علیه السلام ) فرمود:بنابراین ، این هشت نان ، 24 قسمت (با توجّه به سه نفر
خورنده ) مى شود . تو (صاحب سه نان ) هشت قسمت نان ها را خورده اى و رفیق تو نیز
هشت قسمت را خورده و مهمان نیز هشت قسمت را خورده است و چون آن مهمان هشت درهم به
شما دو نفر داده ، هفت درهم آن مال رفیق تو (صاحب پنج نان ) است و یک درهم آن مال
تو (صاحب سه نان ) است .آن دو مرد در حالى که حقیقت مطلب را دریافتند، از محضر على
(علیه السلام ) رفتند .
توضیح
بیشتر قضاوت زیبای مولا در این قضیه جالب : هر نان را 3 تکه فرض می کنیم. این 8
نان را 24 تکه در نظر می گیریم . و چون همه
به اندازه مساوی خورده اند پس هر کدام 8 تکه از 24 تای کل خورده اند . حال نفر سوم
8 درهم پول پرداخته برای 8 تکه ای که خورده . در نتیجه برای هر تکه یک درهم پرداخت
کرده است .
حال باید
دید که این 8 تکه که نفر سوم خورده چقدرش مال نفر اول و چقدرش مال نفر دوم است .
نفر اول 3
نان داشته یعنی 9 تکه و چون خودش مثل بقیه 8 تکه نان خورده پس یک تکه از
نانش می ماند که نفر سوم خورده است . و چون نفر سوم به ازای هر تکه نان یک درهم پول
داده پس فقط یک درهم حق نفر اول است .
نفر دوم 5
نان داشته یعنی 15 تکه نان . و چون خودش
8 تکه نان خورده 7 تکه دیگر می ماند که آن را نفر سوم خورده است . و چون نفر سوم به
ازای هر تکه نان یک درهم پول پرداخت کرده است در نتیجه باید 7 در هم به ازای این 7
تکه نان به نفر دوم برسد .
چگونگی تشخیص ادعای شاکی
در زمان خلافت امیرالمؤمنین حضرت علی (ع)، مردی را نزد آن حضرت
آوردند که ادعا می کند کسی بر سرش ضربه ای زده و در اثر این ضریه چشمانش نمی بیند
و زبانش از کار افتاده و حس بویائی خود را نیز از دست داده. حضرت فرمود:« اگر راست
بگوید سه دیه ی کامل بر او واجب است.» اطرافیان گفتند که از کجا صحت و سقم ادعاهای
او را تشخیص دهیم ؟؟؟
امیرالمؤمنین
فرمود: «برای اینکه درستی ادعای او مبنی بر اینکه چشمش نمی بیند ثابت شود او را در
مقابل آفتاب قرار دهند بطوریکه آفتاب مستقیم به چشمانش بتابد. اگر راست نگفته باشد
نمی تواند چشمانش را باز نگهدارد. و در مورد ادعایش مبنی بر اینکه دیگر حس بویائی
ندارد، پنبه ای را بسوزانند و مقابل بینی اش بگیرند اگر از چشمانش آب سرازیر شد و
سرش را از دود دور کرد صادق نیست و گرنه راست می گوید. ولی در اینکه ادعا می کند
زباش آسیب دیده به طوریکه تکلمش را از دست داده، باید سوزنی در زباش بزنند، اگر
خون سرخ بیرون آید زبانش سالم است ولی اگر خون سیاه بیرون آید در ادعایش صادق است
.
فرق سگ و کوسفند
مردی اعرابی از امیرالمومنین
علیهالسلام پرسید؛ سگی را دیدم با گوسفندی جستن کرد و از آنها حملی به هم رسید،
آیا این حمل به کدامیک ملحق است؟
آن حضرت علیهالسلام فرمود: او را در کیفیت خوراکش آزمایش کن، اگر گوشتخوار بود سگ
است و اگر علف خوار بود گوسفند.
اعرابی: او را دیدهام گاهی گوشت خورده و گاهی علف.
علی علیهالسلام او را در آب آشامیدن آزمایش کن، اگر با دهان آب میخورد گوسفند
است و اگر با زبان آب میخورد سگ است.
اعرابی: هر دو جور آب میخورد.
علی علیهالسلام او را در راه رفتن آزمایش کن، اگر دنبال گله میرود سگ است و اگر
وسط یا جلو گله میرود گوسفند است.اعرابی: گاهی چنین است و گاهی چنان.
علی علیهالسلام او را در کیفیت نشستن ملاحظه کن، اگر بر شکم میخوابد گوسفند است
و اگر بر دم مینشیند سگ است.
اعرابی: گاهی به این ترتیب مینشیند و زمانی به آن ترتیب.
علی علیهالسلام او را ذبح کن اگر در شکمش شکنبه دیدی گوسفند است و اگر روده
وامعاء دیدی سگ است.
اعرابی از شنیدن این نکات دقیق و متحیر و مبهوت شد.
کشتن سریع
گروهی گاو سرکش را با شمشیر کشته و در
همان حال نام خدا را بر زبان جای کرده، نزد امیرالمومنین علیهالسلام آمده و از
حکم گوشت آن پرسش نمودآن حضرت علیهالسلام فرمود: این هم یک نوع کشتن سریع و تند
است و گوشتش حلال میباشد.
منبع : کتاب قضاوتهای حضرت امیر
